2022 с. олунньу 24 күнэ дойду олоҕор сүдү суолталаах күнүнэн буолбута. Арассыыйа дойдуга куттал суох буоларын туһугар, таһынааҕы фашистыы бэрээдэк олоҕурбут дойдуттан (Аҕа дойду Улуу сэриитигэр ньиэмэс фашистарын кытта хос моонньох буолбут Бандера курдук националистары өрө тутан сүгүрүйэр, сэбиэскэй саллааттар мемориалларын быртаҕырдар, урусхаллыыр эрэсиим онтон атын буолуон сатаммат) көмүскэнэн Анал байыаннай эпэрээссийэни саҕалаабыта. Биһиги чугас дьоммут – аҕаларбыт, бырааттарбыт, убайдарбыт, кэргэттэрбит уонна билэр-билбэт дьоммут – ким быстах хомуурга хабыллан, ким баҕа өттүнэн тылланан саа-саадах тутан Анал байыаннай эпэрээссийэҕэ кыттан барбыттара. Бүтүн дойду үрдүнэн дьон Арассыыйа аармыйатын тула түмсүбүттэрэ.
Ньурба улууһа, биллэн турар, итинтэн туора турбатаҕа. Хас биирдии тэрилтэ, нэһилиэк уонна олоххо-үлэҕэ көхтөөх дьон Анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарыгар көхтөөхтүк көмөлөһөллөр. Сааһыттан тутулуга суох хас биирдии киһи уопсай дьыалаҕа бэйэтин кылаатын киллэрэргэ кыһаллар. Бэл диэтэр, оскуола саастаах оҕолор, улууска биллэр меценат урбаанньыттар Титовтар 3 сиэннэрэ байыастарга анаан бэйэлэрин матассыыкылларын уонна төрөөбүт күннэригэр бэлэхтээбит добуоччу харчыларын көмөҕө ыыппыттара.
Ньурба улууһун баһылыга Алексей Иннокентьевтан биһиги буойуттарбытын уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин хайдах өйүүллэрин туһунан кэпсииригэр көрдөстүбүт.
— «Бэйэбит дьоммутун бырахпаппыт!» диэн этии Арассыыйа хас биирдии олохтооҕор уонна биһиги улууспутугар сомоҕолоһуу бэлиэтинэн буолбута. РФ Бэрсэидьиэнэ В.В.Путин быстах хомуур туһунан Ыйааҕын биллэрбиттэрин кэннэ, биһиги улууска СВО-ҕа көмө фондата тэриллибитэ. СВО-ҕа улуустааҕы көмө фондата 2022 с. күһүнүгэр тэриллибитэ. Фондаҕа 2022 с. – 3580429 солк., 2023 с. – 8065815 солк. уонна быйыл – 9577803 солк. киирдэ. Ньурба куорат, нэһилиэктэр уонна тэрилтэлэр фондаҕа көмөлөрүн көхтөөхтүк киллэрэллэр. Улуус баһылыгын резервнэй фондатын үбэ эмиэ туһаныллар. СВО кыттыылаахтарыгар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр барыта холбоон 48 446 тыһ. солк. кээмэйдээх матырыйаалынай көмө оҥоһулунна, итинтэн 31414 тыһ. солк. – СВО кыттыылаахтарыгар.
Улууспут дэлэгээссийэтэ СВО зонатыгар 6-та тиийэ сырытта. Биир дойдулаахтарбытыгар байыаннайдар экипировкаларын, ичигэс таҥастары, тепловизионнай прицеллары, көмүскэллээх аккумулятордары, иитэр тэриллэри, квадрокоптердары, радиостанциялары, тактическай антенналары, видеорегистратордары, пикап маркалаах «Митсубиси», “Нива» массыынаны, дьоннорун баһыыллкаларын тиэрдибиппит. Барыта 10 туоннаҕа чугаһыыр таһаҕас буолбута. Итини таһынан бу сайын «Ньурба-Агро МТС», Көтөр фабриката, Ньурбатааҕы сүөһү аһылыгын хампаанньата, «Күндээдэ» АО, итиэннэ Кировтааҕы чох разреһа атыыласпыт матассыыкыларын тиксэрбиппит.”
Улуус дьаһалтатын сорудаҕынан оҕолору эбии үөрэхтээһин тэрилтэтэ – Ньурбатааҕы Инновационнай технологиялар кииннэрэ кэнники кэмҥэ пилота суох көтөр аппарааттары оҥорорго ылыста. Идэлээх дьон маннык хомуллан оҥоһуллубут дрон бэйэҕэ турар сыаната удамыр буоларын этэллэр. Инникитин байыастарбытыгар көмө буолуоҕа диэн эрэнэбит.
Хаһан баҕарар буоларын курдук, дьахталлар уонна уопсастыбаннай түмсүүлэр үлэҕэ-хамнаска олус көхтөөхтөр. Ньурба к. Галина Федорова салайааччылаах «КөмүсКэл» волонтерскай сыах күүскэ үлэлиир. Байыастарга наадалаах малы-салы, ол иһигэр хаххаланар сиэккэлэри, ичигэс таҥастары, тактическай наһыылкалары, ранецтары уо.д.а. тигэллэр, оҥороллор. Кинилэргэ нэһилиэктэртэн дьахтар Сэбиэттэрэ, эбэлэр түмсүүлэрэ көхтөөхтүк көмөлөһөллөр, биирдиилээн дьон наадалаах матырыйаалынан, харчынан даҕаны көмөлөһөллөр. 100-тэн тахса устуука маскхалаты, маскировочнай сиэккэни, атыны даҕаны оҥорбуттара. Аптека пууннара, дьахталлар, аҕалар уопсастыбаннай тэрилтэлэрэ, урбаанньыттар, тэрилтэлэр кэлэктииптэрэ гуманитарнай көмө хомуллуутугар көхтөөхтүк кытталлар. Оскуола оҕолоро элбэх блиндажнай чүмэчини уонна харысхаллары оҥорбуттара, ону таһынан буойуттарга алгыс тыллардаах суруктары суруйбуттара. СВО фондатыгар үп киллэрэр соруктаах аһымал санаа кэнсиэртэрэ, араас тэрээһиннэр тиһигин быспакка ыытылла тураллар. Биллилээх алгысчыт, эмчит Алиса Иннокентьева СВО кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэригэр, СВО бэтэрээннэригэр алгыстары тэрийэн ыытар.
Аҕа дойдуну көмүскээччилэр дьиэ кэргэттэрин Кэмитиэтин Саха сиринээҕи ыстаабын кытта бииргэ улуустааҕы дьахтар Сэбиэтэ куусталарынан «Эрэллээх тыыл — Кыайыыга суол!» автопробегы тэрийдилэр. СВО фондатыгар бу түмүгэр 180 тыһ. солк. киллэрдилэр, хаххаланар сиэккэлэри оҥорорго, обмундирование тигэргэ уо.д.а. үөрэтэр маастар-кылаастары, субуотунньуктары, быыстапкалары тэрийэн ыыттылар. Куусталарынан маннык патриотическай автопробег тэриллибитин кэннэ, нэһилиэктэр СВО-ҕа көмөлөрө кэҥээн-улаатан иһэрэ бэлиэтэнэр.
Байыаннай сулууспалаахтар оҕолоро эмиэ болҕомтото суох хаалбаттар. Сыллата Билии күнүгэр уонна Саҥа дьылга СВО кыттыылаахтарын оҕолоругар тэрилтэ салайааччылара бэлэх оҥороллор. Ньурбатааҕы Улуустар икки ардыларынааҕы дьиэ кэргэҥҥэ уонна оҕоҕо кэлим көмө киинигэр СВО кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин өйөбүлүн Киинэ үлэлиир.
Улуус дьаһалтатыттан хас биирдии мобилизованнай дьиэ кэргэнигэр куратордар сыһыарыллыбыттара. Бу кинилэргэ маһынан, иһэр уунан хааччыйыы, олорор усулуобуйаларын кыстыкка бэлэмнэнии боппуруостарынан — хас биирдии тус кыһалҕаларынан чуолкайдык көрөн көмөлөһөр кыаҕы биэрэр. Нэһилиэктэр баһылыктара эмиэ СВО кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин кытта ыкса ситимнээхтик үлэлииллэр.
Улуус дьаһалтата СВО кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэригэр туһааннаах дастабырыанньалары биэрэр. Кинилэр култуурунай тэрээһиннэргэ, уопсастыбаннай тырааныспарга босхо сылдьаллар, эмп тэрилтэлэригэр эрдэттэн суруйтарыыта суох сылдьаллар, босхо кэккэ медицинскэй өҥөлөрүнэн туһаналлар.
Күннээҕи кыһалҕаларын олохтоох дьаһалталар хонтуруолга тутан олороллор. Сайаапканан мас, муус ылан биэрэллэр, от үлэтигэр, хотон сыбаҕар, дьиэ өрөмүөнүгэр, тутуу үлэтигэр тиийэ араас хаһаайыстыбаннай үлэлэргэ көмө оҥоһуллар. Манна улуустааҕы ыччат дьыалатын уонна имидж бэлиитикэтин управлениетын оруола улахан. Ааспыт ыйга 3 күн устата элбэх киһилээх Ыччат муҥхата буолан ааста, ыччаттар балыктарыттан СВО дьиэ кэргэттэригэр уонна ДИПИ-гэ өлгөмнүк бэристилэр.
“СВО кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэригэр көмөнү оҥоруунан улуус бары нэһилиэктэрин баһылыктара дьарыктаналлар, — диир Алексей Михайлович. — Мин Анал байыаннай дьайыыга кытта сылдьар үгүс биир дойдулаахтарбытын кытта быһа сибээһи тутуһабын. Кинилэргэ туох наадатын иһитиннэрэ-биллэрэ тураллар.
Бааһыран госпиталлара эмтэнэ сытар буойуттарга аһынан-үөлүнэн көмөлөһөбүт, киин куораттарга олорор Ньурбаттан төрүттээх дьоммут көмөлөрө улахан. Сураҕа суох сүппүт, ханна бааллара биллибэт байыастарбытын көрдүүр-ирдэһэр үлэни ыытабыт, араас юридическай боппуруостарга көмөнү оҥоробут. Манна «Аҕа дойду көмүскээччилэрэ» судаарыстыбаннай фонда Ньурба оройуонугар бэрэстэбиитэлэ Александра Захарова испэсэлиистэри кытта ыкса үлэлэһэр.
СВО хорсун буойуттарын ааттарын үйэтитиигэ улахан болҕомто ууруллар. Убайаан орто оскуолатыгар Эр санааланыы уордьанын кавалера, талааннаах боксер уонна тренер, Ньурбаҕа ДЮСШ-ҕа, Өрөспүүбүлүкэтээҕи идэтийбит бокса оскуолатыгар ситиһиилээхтик үлэлээбит Станислав Потапов аата иҥэриллибитэ. К.Д.Уткин аатынан Норуоттар доҕордоһууларын түмэлигэр СВО уонна байыаннай дьайыылар кыттыылаахтарыгар аналлаах экспозициялардаах хос үлэлиир. Бүлүү өрүс биэрэгэр, Ньурба куорат саамай киинигэр СВО кыттыылаахтарыгар анаммыт сквер тутуллар миэстэтин быһаарбыппыт, мэҥэ бэлиэ ууруллубута.
Дойдубутун көмүскүү сылдьар буойуттарбыт кинилэргэ мэлдьи көмөлөһөр, эрэнэр-итэҕэйэр эрэллээх тыыл баарын дьиҥ-чахчы билэ олоруохтаахтар диэн санаанан салайтаран үлэлии сылдьабыт, — диэн санаатын үллэстэр улуус баһылыга Алексей Иннокентьев. – Биһиги ортобутугар өрүүтүн көмөлөһөр үтүө санаалаах, аһыныгас дууһалаах дьон элбэҕэ олус үөрдэр. Улуус олохтоохторо СВО саҕаланыаҕыттан түмсэн, ким төһөнү кыайарынан көмөлөһө сылдьаллар. Тэрилтэлэр үлэһиттэрин уонна уопсастыбаннай түмсүүлэр кыттыылаахтарын кытта тэҥҥэ, аҕам саастаахтарбыт, улуус бэтэрээннэрин уонна инбэлииттэр уопсастыбаларын актыбыыстара хаххалыыр сиэккэлэри өрөллөр, байыастарга ичигэс наскылары баайаллар. Улуус урбаанньыттара уонна Дьокуускайга олорор биир дойдулаахтарбыт СВО кыттыылаахтарыгар көмөлөрө олус улахан. СВО фондатыгар сүүһүнэн тыһыынча солкуобайдааҕы көмөлөспүт урбаанньыттар бааллар. Анал байыаннай эпэрээссийэ төһө уһуннук салҕанар даҕаны, соччонон күүскэ дьоммутугар көмөлөһө туруохпут. Кыайыы син-биир биһиэнэ буолуоҕа!»
СВО кыттыылаахтарын сүрүн кыһалҕалара быһаарыллар
СВО кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин кыһалҕаларын чэпчэтэргэ туһуламмыт саамай дьоһуннаах көмөнөн кииннэммит сылааска холбооһун буолара саарбаҕа суох. Бу көмөнөн улуус үрдүнэн 7 СВО кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрэ туһаннылар.
Биир чопчу холобур. Аканаҕа сэтинньи 7 к. «СӨ ОДьКХ» ГУП Ньурбатааҕы филиалын Аканатааҕы учаастагын үлэһиттэрэ икки уоллара СВО-ҕа кытта сылдьар Василий Николаев уонна Агафия Ноева чааһынай дьиэлэрин кииннэммит ититии ситимигэр холбуур үлэни түмүктээбиттэрэ. Хорсун-хоодуот уолаттары иитэн таһаарбыт Василий Револьевич, Агафия Романовна дьиэлэригэр сылаас ситим киирэн, үөрүүлэрэ үрдээтэ. Маннык өйөбүл миэрэлэрин кэҥэтэ турар СӨ Ил Дарханыгар Айсен Николаевка, ОДьКХ министиэристибэтигэр, Ньурбатааҕы филиал салалтатыгар, Аканатааҕы учаастак кэлэктиибигэр, улуус дьаһалтатыгар, Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтигэр, улуустааҕы социальнай көмүскэл управлениетыгар дириҥ махталларын тиэрдэллэр.
Николаевтар улахан уоллара Гарий Благовещенскайдааҕы Уһук-илиҥҥи үрдүкү общевойсковой команднай училищены бүтэрбит кадровай байыаннай, Хотугу флот муора пехотатын 61-с туспа гвардейскай Киркенесскэй Кыһыл знамялаах биригээдэтин десантнай-штурмовой взводун хамандыыра, гвардия лейтенана. Хорсунун уонна сатабылын иһин Эр санааланыы уордьаныгар түһэриллибитэ. Кыра уоллара Револий Николаев баҕа өттүнэн 2022 с. алтынньыга барбыта, «За воинскую доблесть» 2-с истиэпэннээх мэтээлинэн наҕараадаламмыта.
Хаһыс да сылын нэһилиэктэргэ чааһынай дьиэҕэ олорор тыыл бэтэрээннэригэр, бойобуой дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна 1 группалаах инбэлииттэргэ дьиэлэрин өрөмүөнүгэр уонна толору хааччыйыыны киллэрэргэ улуустааҕы тус сыаллаах бырагыраама үлэлээн кэллэ. Улуус бүддьүөтүттэн маннык сыалга 200 тыһ. солк. көрүллэр. Бу бырагыраамаҕа СВО кыттыылаахтарын категорията эмиэ киирэр буолла. 49 СВО кыттыылаахтарын дьиэлэрэ өрөмүөннэннэ эбэтэр толору хааччыйыы оҥоһулунна.
Эрдэ СВО буойуттарын дьонноро маннык махтанан суруйбуттара: «Биһиги бырааппыт Виктор Евсеевич Сүлэ нэһилиэгин олохтооҕо, 2023 с. дьиэҕэ хапытаалынай өрөмүөн оҥортороҕут дуо диэбиттэригэр сөбүлэһэн, өрөмүөн оҥоһуллубута. Урукку арболитовай дьиэ түннүктэрин билиҥҥи евро-түннүктэргэ уларытыллан, күүлэтин үрдүн профлиискэ уонна икки өттүгэр кирилиэстэрин уларыппыппыт. Маннык көмө буолаллара олус үчүгэй. Виктор СВО-ттан өрөмүөннээх дьиэҕэ кэлэриттэн үөрэр. Эһиэхэ үлэҕитигэр ситиһиилэри, тус олоххутугар дьолу баҕарабыт».
«Биһиги уолбут Александр Данилов СВО-ҕа сылдьар буолан, былырыын СВО кыттыылаахтарын дьиэлэрин өрөмүөнүн бырагырааматыгар киирбиппит. Нэһилиэкпит баһылыга Дмитрий Юрьевич Иванов биригээдэ булан, дьиэбит сарайын уонна күүлэбит сарайын өрөмүөннээн уларытан биэрбиттэрэ. Маннык көмө оҥоһуллубутугар улуус баһылыгар Алексей Михайловичка, олохтоох дьаһалтага улахан махталбытын тиэрдэбит».
«Анал байыаннай дьайыыга кыттан, дойдуну көмүскүү сылдьар уолаттар дьиэ кэргэннэригэр болҕомто уурар, күүс-көмө буолар дьоҥҥо, улуус, нэhилиэк салалталарыгар барҕа махталбытын биллэрэбит. Дьиэбит хапытаалынайдык өрөмүөннэнэн, биһиэхэ улахан өйөбүл оҥоhyлунна, кыстыгы туоруурга улахан кылаат буолла. Баҕарабыт кыhaмньылаах, эппиэтинэстээх үлэҕитигэр ситиhиилэри, хас биирдиигитигэр чэгиэн доруобуйаны, дьиэ кэргэҥҥитигэр дьолу-соргуну, дойдубутугар ил-эйэ олохтонон уолаттар бары этэннэ эргиллэн кэлэллэригэр. Дьон истиҥ санаата кыайыыны аҕаллын. Махталы кытары Октябрьскай нэhилиэк олохтоохторо Владислав Владимирович уонна Наталья Сергеевна Семеновтар дьиэ кэргэннэрэ».
«Выражаем огромную благодарность администрациям района и Октябрьского наслега за оказание материальной помощи в строительстве пристроя нашего дома, замене кровли крыши и обшивке дома. Желаем вам удачи и терпения вашей нелегкой и ответственной работе. Огромное спасибо бригаде Александра Капустина за работу в короткие сроки. Спасибо за качество работы, понимание бригады всех наших пожеланий. Работу закончили на все 100% в ноябре 2023 г. Успехов, процветания и всего самого наилучшего. Спасибо! С уважением, семья Степановых, мобилизованного сына Степанова Николая».
Геннадий АНТОНОВ