Былыр диэтэххэ сөбө буолуо, иньэтэх 70-80-с сылларга буоллаҕа дии. Сайын уоппускабар куруорка барар идэлээх этибит. Биир дьыл аттынааҕы хоско олорор Ульяновскайтан сылдьар оҕонньордоох эмээхсин сиэн уолларын, барахсан аанньа тыллана илик оҕону, маатыралыырга үөрэтэр дьаллыктаахтара. Уонна күлэн быара суох сытааччылар. Туох абааһытай диэн сүөлүргүү көрөөччүбүт. Биирдэ тулуйбакка ыйыппыппар, “ээ, итинник гыннахха түргэнник тылланар, дьон күлэриттэн оҕо тэттэр баҕайы” диэн тураллар.
Халы-мааргы хоһоон
Кэнники ол куруорка кэлбит кырдьаҕастары куруук саныыр этим. Оҕо барахсан бып-былдьыры буолан тугу этэрэ дьүүлэ-дьаабыта иһиллибэтэр да, быыһыгар-арытыгар куруук истэр сытыы тылларбыт чахчы бааллара.
Оттон биһиги оннук гынааччыбыт суоҕа. Ол эрээри истэриттэн хоһоонунан саҥарар улаатан эрэр кыралар биһиэхэ эмиэ баар буолааччылар. Биһиги оскуолаҕа биир оҕобут соһуппуттааҕа, күһүн саҥа киирбитэ уонна дьыссаат саҕаттан көрбүтүн хоһуйарынан биллэрэ.
Ууга буспут оҕолор
Уулуссанан сүүрдүлэр…
Мөҕө сыһан тохтоппуппут кэннэ киһибит аны:
Ааналаахха ааннаахтар,
Маайалаахха мокуруоннаахтар,
Ылдьаалаахха ыстааннаахтар,
Дьөгүөрэптэргэ дьиэлээхтэр…
Ону эмиэ быһаара сатаан да, кыра киһиттэн тугу булуоҥуй. Хата дэлби сэмэлээн, буруйдаан аны саҥарбат оҥорбуттаахпыт.
Дьиҥэр ити оҕо тылын имитэр кэмэ. Тылы тылга холбоон дьүөрэлэһиини таһаара сатыыр. Ону, быһа-хото мөхпөккө, “сөпкө урууллуохха” баара диэн хойут саныыгын ээ.
Туһалаах…
Тоҕо маны санаатым? Олус үчүгэй остуоруйалардаах, хоһооннордоох кинигэ “Айардарга” тахсыбыт. Аата “Туһалаах остуоруйалар” диэн. Дьоҕус соҕус эрээри иһэ истээх. Уратыта диэн иитээччилэр бэйэлэрэ айбыттар. Күннэтэ оҕолорун көрө сылдьаннар ким-туох кыахтааҕын, тугу кэрэхсиирин билэннэр, “бу киниэхэ сөп” диэн анааннар оҥорбуттар. Хайҕаатым, куһаҕана суох хоһооннор бааллар. Остуоруйалара эмиэ иитэр-үөрэтэр истээхтэр.
Кинигэҕэ нууччалыы-сахалыы айымньылар хото киирбиттэр. Иитээччилэр бэйэлэрэ түмсэр бөлөхтөөхтөр эбит. Онно араас кэпсэтии тахсарыгар саарбахтаабаппын. Сүнньүнэн оҕо иитиитигэр сыһыаран сэһэргэһэр кыргыттар бу кинигэни куолаан таһаарбыттара хайҕаллаах. Хомуйан оҥорооччулара бэйэлэрин истэриттэн итэҕэйбит киһилэрэ, Евгения Олесова диэн.
Ийэ кэриэтэ
Ийэ оҕотун иитэригэр остуоруйалыыр даҕаны, ыллыыр даҕаны. Иитээччи эппит сорудаҕынан оҕотугар хоһоон үөрэтиэ, уруһуйдатыа, тугу эмэ илиитинэн оҥотторуо. Ити барыта күннээҕи түбүк.
Оттон иитээччиҥ биир оннук. Оҕолору барыларын холбуу тутан кэпсэтэргэ, сатаан саҥарарга, уҥа-хаҥас кэлэри-барары, үөрэри-хомойору куруук такайа сылдьар ытыктабыллаах киһи буоллаҕа эбээт. Ардыгар ийэтээҕэр ордук бодьуустаһара буолуо диэммин уорбалыыбын. Оччотугар бу оҕо хайдах улаатан эрэрин кини эндэппэт буоллаҕа дии?
Ити иһин бу кинигэни биһирээтим. Билэннэр маннык ньымаҕа кэллэхтэрэ. Биир дьыссаат хоһоонун билигин атын оҕолор үөрэтэллэрэ буолуо дии санаатахпына, ол аата оҕо билиитэ кэҥиир. Араас сүһүөхтээх, тыллаах-өстөөх айымньыларга сыста үөрэнииһи. Кытаатыҥ, ситигирдик, иннигит диэки айымньлаахтык баран иһиҥ!
Анньыыһын Неустроев