Бүгүн, ахсынньы 20 күнүгэр Ньурбаҕа амбулаторнай-поликлиническэй сулууспа аһыллан үлэлээбитэ 100 сылын туолар.
— Оҕо сааһыгар хас биирдии кыыс оҕо учуутал, быраас буола оонньоон улаатар. Ол гынан баран мин кэнники идэбин хайдах эрэ эмискэ соҕус талбытым быһыылааҕа. Инньэ гынан 1979 с. Алданнааҕы медучилищены бүтэрбитим. Үөрэнэргэ эмчит идэтэ олус интэриэһинэй, онон чэпчэкитик үөрэммитим, — диэн кэпсиир Ньурбатааҕы киин поликлиника сиэстэрэтэ, үлэ бэтэрээнэ, Саха сирин доруобуйа харыстабылын туйгуна Мария Агафоновна Петрова.
Кинилиин биһиги анаан көрсүһүүбүт мээнэҕэ буолбатах. Ахсынньы 20 күнүгэр Ньурбаҕа амбулаторнай-поликлиническэй сулууспа аһыллан үлэлээбитэ 100 сылын туолар. Бу бэлиэ күҥҥэ сөп түбэһиннэрэн, поликлиникаҕа — дьон доруобуйатын туһугар кыһамньылаахтык үлэлиир, күн ахсын үрдүк билиилээх медицинскэй аан бастакы суһал көмөнү оҥорор, ыарыыны салгыы эмтиир үтүөкэн үлэһиттэргэ махтанан ааһар тоҕоостоох.
Мария Агафоновна поликлиника биир саамай тутаах уопуттаах үлэһитэ диэтэхпинэ сыыспаппын. Үрдүк билиилээх, идэтин толору баһылаабыт киһинэн ааҕабын. Өр сыллар тухары үлэлээн билигин бэйэтэ эдэр кэллиэгэлэригэр үлэ үөрүйэхтэригэр сүбэ-ама буолар, быраас уҥа илиитэ.
Ону таһынан поликлиника атын учаастактарыгар ханнык баҕарар сиэстэрэни солбуйар кыахтаах. Инньэ диир кыахтаахпын, ааспыт сылга кинилиин хас да ыйы быһа ыкса билсиһэн хайдах үлэлиирин илэ харахпынан көрбүппүнэн, урут ыаллыы олорбут даҕаны кэмнэрбиттэн сылыктаан. Ону ааһан олус холку, намыын куолаһа, санааҕын көтөҕөр үтүө тыллара хайа да ыарыыны чэпчэтэр курдук.
Медсиэстэрэ идэтэ айылҕаттан амарах, сайаҕас майгылаах, тулуурдаах киһи идэтэ. Үрүҥ халааттаах аанньаллар бары даҕаны дьон доруобуйатын туһугар кыһаллан үлэлииллэр. Кинилэр медицина эйгэтин үлэһитэ буолар аналлара бэйэтэ үтүө быһыы.
— Идэбин сөпкө тайаммыппын диир кыахтааххын дуо? — диэн ыйытабын Мария Агафоновнаттан.
— Үлэлээн саҕалаатахха дьэ бастакы ыарахаттары көрсөн бараҕын. Ол эрээри хайа да идэҕэ санааҕын ууран, идэҥ суолтатын толору өйдөөн үлэлээтэххинэ идэҕин сыыйа ылынаҕын, сөбүлүүгүн диэм этэ.
Мин үлэбин олус түбүктээх терапевтическай отделениеттан саҕалаабытым. Ол саҕана олус ирдэбиллээх, баай уопуттаах быраастар Музыка Рената Викторовна, Платонова Нина Васильевна, Саввинов Роберт Яковлевич үлэлииллэрэ. Дьэ бу улахан кэлэктиипкэ ылбыт билиим, уопутум инникитин хайа да үлэттэн чаҕыйбакка үлэлиирбэр олук буолбута.
— Аан бастакы үлэҥ күнүҥ өйдүүгүн дуу?
— Аан бастакы үлэм түүҥҥү дьуһуурустуба этэ. Ол күн болдьоон туран ыарахан туруктаах киһи киирбитэ. Аатын, диагноһын билигин даҕаны өйдүүбүн. Син эбээһинэспин бэркэ толордум быһыылаах, сарсыарда миигин кытта түүҥҥү симиэнэҕэ сылдьыбыт дьуһуурунай быраас Ушканов Иван Григорьевич: «Медицинэҕэ үлэлииһигин», — диэбиттээх.
Терапевтическай отделениеҕа 15 сыл үлэлээн баран Энергетик квартал медпуунугар процедурнай кабинекка эмиэ 15 сыл үлэлээбитим кэннэ, Ньурбаҕа саҥа поликлиника дьиэтэ аһыллан бары кытыы медпууннар онно көһөн кэлбиппит. Поликлиникаҕа кэлээт перевязочнай кабинекка үлэлээн барбытым.
Бастаан саҥа курдук хирургическай үлэ ымпыгар-чымпыгар быраастарым Светлана Алексеевна Алексеева, Руслан Захариевич Жирков сүбэлэрэ олус наадалаах буолбута. Онон үлэлээбитим тухары араас элбэх быраастары кытта алтыстым. Хас биирдии кэллиэгэҕин кытта тапсан, биир тылы булан, быһатын эттэххэ, биир хамаанда буолан үлэлээтэххинэ үлэҥ түмүктээх уонна дуоһуйууну аҕалар.
Бу кэлиҥҥи сылларга Киргизияттан төрүттээх Арассыыйа бөдөҥ куораттарыгар үөрэммит эдэр хирурдары кытары олус эйэлээхтик, тапсан үлэлии сылдьабыт. Инньэ гынан медицина эйгэтигэр 46-с сылбын үлэлиибин.
— Үлэҕиттэн быыс булан тугунан дьарыктанаҕын?
— Иллэҥ кэммэр дириҥ ис хоһоонноох урукку кэм киинэлэрин көрөрбүн, кинигэ ааҕарбын сөбүлүүбүн. Саас саҕаланнар эрэ ыкса күһүҥҥэ диэри оҕуруокка түбүгүрэрбин туохтааҕар да ордоробун. Ыал ийэтэ, хаһаайка барыта олордор оҕуруот астарын олордон кыһыҥҥыга хаһаанабын, оҕолорго ыытабын, сиэннэрбин күндүлүүбүн.
— Саҥа дьылбыт буолара улам чугаһаата. Эһиги дьиэ кэргэн Саҥа дьылы көрсөр туох эрэ ураты үгэстээххит буолаарай?
— Саҥа дьыл бырааһынньыга дьиэ кэргэн бырааһынньыга. Онон оҕолорбунаан, сиэннэрбинээн көрсөрбүн сөбүлүүбүн. Саҥа дьыл остуолугар наһаа ураты да буолбатар, биһиги хайаан даҕаны саҥа сыл буоларын быһыытынан сонун ырысыабы булан итии ас эбэтэр салат оҥорон боруобалаан көрөбүт.
Ол гынан биһиги дьиэ кэргэн саамай сөбүлүүр, бырааһынньыктааҕы остуолбутун мэлдьи киэргэтэр «Дамский каприз» диэн салат буолар. Өрдөөҕүтэ бу салаты ыалым Екатерина Васильеваҕа боруобалаабытым уонна сөбүлээн мэлдьи астыыбын.
Оҥорорго олох судургу. Кыра бааҥка ананас компота наада. Сиробун тоҕон баран, ананаһы кубиктыы кырбыыгын. Винограды (уҥуохтарын хостоон) соччо кээмэйдээх гына эмиэ кубиктыы быһаҕын. Кытаанах сыры теркаҕа мэлийэҕин. Бэйэҥ төһө сөбүлүүргүнэн көрөн, ананастааҕар аҕыйах буолар. Амтанын тупсаран чеснок кутуллар, мин 5-7 чеснок зубчигын теркалыыбын уонна майонезтанар. Баҕар ким эмит боруобалаан көрүө.
— Саамай өйдүү сылдьар умнуллубат Саҥа дьылгын кэпсиэҥ дуо.
— Саамай саныыр, ахтар Саҥа дьыл бырааһынньыгын долгутуулаах кэмнэрэ миэхэ аҕабытынаан оҕолорбут устудьуоннуур сылларыгар дьиэлэригэр кэлэллэрин ахтарбыт, ахтылҕаммытын таһааран сүргэбит көтөҕүллэрэ этэ. Уонна сиэннэрбит кырачаан эрдэхтэринэ Саҥа дьыл күүтүүтүн сүпсүлгэнигэр бэйэбит кытта оҕо курдук буолан ыларбытын олус үчүгэйдик саныыбын.
— Ааҕааччыларга кэлэн иһэр Саҥа дьылынан тугу этиэххин сөбүй?
— Хас ааһар сыл ыал аайы да буоларын курдук, баҕар кыра хомолтолоох, сэмэй ситиһиилээх эбэтэр ураты бэлиэ түгэннээх буолар буоллаҕа. Үүнэр Саҥа дьылтан бары мэлдьи туох эрэ үчүгэйи, уратыны эрэнэ күүтэбит.
Мин санаабар ыраас санаалаах, чөл олохтоох, доруобай эрэ буолларбыт баҕарар баҕабыт туолуо, ситиһиибит сиэттиһиэ.
Лариса ДОРОФЕЕВА