Ахсынньыга АЛРОСА актовай саалатыгар «Сахабэчээт» медиахампаанньа ген.дириэктэрин сүбэһитэ Бочонина Валентина Ивановна Ньурба айар куттаахтарын кытары көрсүстэ.
Көрсүһүүгэ «Ньурба» хаһыат редакциятыттан редактор Лена Петрова уонна хаһыат кэрэспэдьиэнэ Антонина Семенова кыттыыны ыллылар. Ньурба куораттан «Ньурба уоттара», Антоновкаттан «Кыраһа», Чаппандаттан «Куорсун» түмсүүлэр, Аканаттан, Хорулаттан айар куттаахтар кытыннылар.
Валентина Бочонина үлэтин-хамнаһын кытары сиһилии билиһиннэрдэ. Ол курдук «Сахабэчээт» тэрилтэ өрөспүүбүлүкэ 34 улууһун хаһыатын үлэтин-хамнаһын сүрүннүүр тэрилтэ буоларын эттэ. 34 медиа платформалаах, 102 аккаунт социальнай ситимнэргэ баар, «Саха саргыта» альманах таһаарбыта. «Чолбон» сурунаал 1926 сыллаахтан, саха биллэр суруйааччыта А.И. Софронов тэрийиэҕиттэн күн бүгүҥҥэ диэри салгыы үлэлиир. Урут элбэх ааҕааччылаах норуот санаатын ииппит бөдөҥ сурунаал буолар. Манна ханна да бэчээккэ тахсыбатах саҥа суруйуулар бэчээттэнэн, онтон кинигэ буолан ситэн тахсаллар. Холобура, Семен Маисов аныгы кэм тыа сирин олоҕун, билиҥҥи кэмин ойуулаан суруйбут «Дьолго дьулуһар буоллахха» романа, Василий Никитич Протодьяконов «Үс саха төрүөҕэ» айымньытын сценарийа «Чолбон» сурунаалга тахсыахтаах. Үлэ Дьоруойа Владимир Африканович Михайлов туһунан сотору эмиэ тахсыахтаах. «Чолбон» сурунаал батсаап ситимигэр бөлөхтөөх. Ахсынньы 20 күнүгэр диэри чэпчэтиилээх сурутуу күннэрэ ыытыллыбыттара. Сахалартан элбэх суруйааччылар үүнэн тахсалларын туһугар үлэни ыытабыт диэн этэр Валентина Бочонина.
«Ньурба уоттара» түмсүү тэриллибит историятын, үлэлээн ааспыт суруйааччылары, үлэтин, сыалын-соругун Моякунова Евдокия Ивановна сырдатта.
— Бу түмсүүттэн барыта 17 суруйааччы үүнэн таҕыста. 2021 сылга «Ньурба уоттара» түмсүү 50 сыллаах үбүлүөйүнэн «Ньурба уоттара» диэн хомуурунньук тахсыбыта, онно бары нэһилиэктэн айар, литературнай түмсүүлэр суруйуулара хомуллан киирбиттэрэ. Үбүлүөйдээх суруйааччыларга аналлаах «Ньурба уоттара» сурунаалы култуура департамена үбүлээн таһаарар. «Ньурба уоттара» түмсүүнү билигин Дмитрий Пономарев-Дьолуолаах, «Биһик» уонна да атын кинигэлэр ааптардара салайар. Нэһилиэктэр түмсүүлэрэ Ньурбатааҕы кииннэммит бибилэтиэкэҕэ кыраайы үөрэтэр салаа сүрүннүүр бибилэтиэкэрэ Ноева Маргарита Романовна тула түмсэбит, ватсап түмсүүлээхпит. Уочарат быһыытынан радионан биэриилэргэ тахсабыт
Хоһооннорбут «Күрүлгэн» сурунаалга тахсыбыттара. Бэйэбит кыахпытынан суруйар дьоннорбут кинигэлэрэ тахсарыгар үлэни төһө кыалларынан ыытабыт. Бэйэм эмиэ кыралаан хоһооннору айабын, кэргэним Аркадий Спиридонович-Моякунов-Мойокуун Индеев учуутал идэлээх, олус талааннаах киһи этэ. Кини кинигэлэрэ «Саха мындыр өйүнэн» (2018) «Бичик» кинигэ кыһатыгар тахсыбыта. «Ырыалаах хонууга уйдаран» ырыанньыгар 5 ааптар киирбиттэрэ, ону сэргэ брошюралара, бырагыраамалара элбэхтэр.
Хорулаттан төрүттээх Айаалла Руслановна Сельтюкова эмиэ «Ньурба уоттара» түмсүү саамай көхтөөх суруйааччыта, барыта 4 кинигэ ааптара: «Көмүс ньээкэ уйам-кэрэ айылҕам», «Сахам сирэ-Айыы сирэ», «Удьуор утум симэхтэрим», «Күн сирин көмүскэлэ» (Олоҥхо). Билигин эмиэ оҕолорго аналлаах олонхо сурулла сылдьарын билиһиннэрдэ. Хорула нэһилиэгиттэн Чиллэ Баһылай, Кононова Варвара Даниловна-Балбаара Хорула, Игнатьев Василий Иванович-Байанайдаах Баһылай уонна да суруйар дьоннорбут элбэхтэр.
Акана нэһилиэгиттэн төрүттээх, Антоновка нэһилиэгин олохтооҕо Александров Александр Петрович-Сахса-Тар «Суоллааҕы бэлиэтээһиннэр», «Оноон» кинигэлэрдээх, хаар арааһын туһунан суруйуута «Ньурба» хаһыакка бэчээттэммитэ. Суруйар хоһоонньуттары кэпсэтэн радиоэфиргэ тахсалларыгар көмөлөһөбүн, онно тустаах үлэни ыытабын.
Багдарыын Сүлбэ топонимикатын чинчийии куонкуруһугар «Сирим дойдум сиксигинэн» кыттан үһүс миэстэни ылбытым. Төрөппүт аҕам урут суруйбут «Оҕо тулаайах» (Олоҥхо) кинигэлээх этэ. Кэлэр сылга Марха улууһа тэриллибитэ 200 сылынан анаан Таҥара дьиэлэрин тустарынан матырыйааллары булан бэчээккэ бэлэмнии сылдьабын.
Тимофеева Елена Семеновна, Чаппанда «Куорсун» түмсүү: «Аныгы кэм ирдэбилинэн ватсап ситим нөҥүө эмиэ түмсүүлээхпит. Нэһилиэкпититтэн СӨ суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, суруналыыс Клара Васильева, Валерий Иннокентьев «Ньурба уоттарыттан» үүнэн тахсыбыттара, оҕолорго аналлаах хас да кинигэлэрдээх. Ону сэргэ СӨ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна, үлэ бэтэрээнэ, Чаппанда нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Георгий Николаевич Егоров «Саныыр санаам күүһүнэн» бастакы хоһооннорун хомуурунньуга 2021 сыллаахха тахсыбыта. В.С. Семенов «Дууһам куруук дьулуһар» кинигэлээх, С. Семенова-Тугутчаана «Ийэбин истиҥник санаан» кинигэлээх, Нина Алексеевна Егорова оҕолорго сценарийдара уонна ырыалара «Чуораанчык» сурунаалга уонна «Чуораанчык» ютуб ханаалыгар тахсыбыттара. Паша Федорова кыра саастаах оҕолорго хоһоонноро эмиэ бэчээттэммитэ. Байбал Сэмиэнэп дьиҥнээх олохтон суруйбут кылгас кэпсээннэрэ «Ньурба» хаһыатыгар тахсыбыттара. Елизавета Осипова-Тупсууна, Татьяна Сивцева-Кэскилээнэ, Гаврил Антонов, Катаринка Егорова, ону сэргэ «Ньурба уоттара» таһаарбыт кинигэтигэр 25 ааптар хоһоонноро уонна «Сүрэҕи дьолунан толорор ньургуһун сибэкки» кинигэҕэ 5 ааптар ньургуһун тиэмэтигэр хоһоонноро киирбиттэрэ. Бибилэтиэкэ иһинэн тахсар «Чаппанда уоттара» диэн нэһилиэкпит хаһыатыгар саҥа хоһооннору таһаарабыт. Нэһилиэкпит историятын, дьонун сэргэтин үйэтитэр кыраайы үөрэтээччилэрбит Степанов Николай Тарасович аатынан киэн туттабыт, Сидорова Татьяна Дмитриевна сүүрбэттэн тахса кинигэ ааптара, Бухолова Зоя Саввична, Протопопова Раиса Петровна дойдуларын туһунан «Олом», саха сиригэр Ийэ сылынан «Ийэҕэ махтал» кинигэлэри бэчээттэтэн таһаарбыттара.
Софронова Елена Ивановна Антоновка нэһилиэгин «Кыраһа» түмсүү салайааччыта: — Биһиги түмсүүттэн 3 суруйааччы үүнэн тахсыбыта. Степанова Лидия Дмитриевна-Дьэргэстэй кыыһа хоһоонноро хаһыакка, саайтка тахсыбыттара. Иванова Марианна Михайловна, Антоновка оскуолатыгар нуучча тылын учуутала, Клара Васильева хоһооннорун нууччалыы тылбаастаабыта, бэйэтэ эмиэ кыралаан суруйар. Ноговицына Таисия Никифоровна саҥа күнү айхаллыы көрсөр хоһоонноро күн ахсын социальнай ситим нөҥүө тахсар. Местникова Мария Ивановна-Куочай Маайа уо.д.а. айар тыл абылаҥар ылларбыт дьоннордоохпут.
Маны сэргэ Маалыкай «Аартык» литературнай түмсүү салайааччыта Аммосова В.П., Маар нэһилиэгин «Ыллык» салайааччыта Еттянова Д.А. литературнай түмсүүлэр үлэлэрэ эмиэ кэмиттэн кэмигэр бэчээккэ тахсан иһэллэрин туһунан этэллэр. Суруйар-айар дьоннорбут суруйуулара сурукка киирэн үйэтиллэн хаалалларын туһугар үлэни төһө кыалларынан ыытабыт.
Бу көрсүһүүгэ сылдьан элбэҕи истэн-билэн тарҕастыбыт.
Е.С. Тимофеева,Чаппанда