Муус устар 2 күнүгэр аутизмнаах (уйулҕаларыгар кэһиллиилээх) оҕолору чөлүгэр түһэрии күнэ аан дойдуга сылын аайы бэлиэтэнэр, эмтэммэт ыарыылаах дьоҥҥо көмөлөһөр сыалтан ананан ыытыллар.
Саха сиригэр доруобуйаларынан хааччахтаах маннык 7 тыһ. оҕо баар, бу иһигэр 3 сааһыгар диэри саастаах — 456 (6,4%). Мантан үс гыммыт биирэ Дьокуускай куоракка бааллар.
2021 сыллаахха — 11/ 27, 2022с. — 9/22, 2023 с. — 8/36 Ньурбаҕа аутистическай кэһиллиилэр бэлиэтэнэллэр.
Ньурбатааҕы Степан Васильев аатынан элбэх хайысхалаах гимназияҕа СӨ ГБУ «Ньурбатааҕы улуустар икки ардыларынааҕы дьиэ кэргэҥҥэ уонна оҕоҕо көмөнү оҥоруу комплекснай киин» манна аналлаах региональнай семинары тэрийэн ыытта.
Семинарга СӨ ГБУ «Өрөспүүбүлүкэтээҕи доруобуйаларынан хаччахтаах оҕолору уонна сокуоннай саастарын туола илик оҕолору реабилитациялыыр киин» дириэктэрэ, СӨ нэһилиэнньэҕэ социальнай харыстабыл үтүөлээх үлэһитэ Зинаида Семеновна Максимова, Бүлүү бөлөх исписэлиистэрэ кыттыыны ыллылар.
Зинаида Максимова: — Оҕо сайдыытыгар кэһиллии кэлин соҕус биллибит ыарыы буолар. Бастаан кыбыстанньаҥ, өйүнэн мөлтөх диэн бэлиэтэнэр буоллаҕына, американскай уонна австрийскай психиатр Лео Каннер уонна австрийскай педиатр Ганс Аспергер бастакы аутистистическай спектр (араас көрүҥнээх кэһиллиилэр) баарын туһунан учуонайдар түмүк оҥороллор. АХШ манна аналлаах үөрэтии барар, ол быһыытынан хаан анаалыһын ылан генетическэй кэһиллии баарын-суоҕун бэрэбиэркэлииллэр. Арассыыйаҕа Москубаҕа генетическэй анаалыс оҥоһуллар.
Бу ыарыы 3 саастарыгар диэри биллэр. Ыарыы оҕоҕо ханнык-туох кэһиллииттэн үөскүүрэ күн бгүгүҥҥэ диэри кыайан быһаарылла илик.Саха сиригэр аутизмнаах оҕолору өйүүр «Ураты оҕо» абилитационнай киин аһыллан үлэлиир.
Ньурбаҕа 2022 сыллаахха оҕо уһуйааннара уонна оскуолалар исписэлиистэрэ кыттыылаах бу ыарыыга сыһыаннаах бастакы семинар ыыппыттарын туһунан «Ньурбатааҕы улуустар икки ардыларынааҕы дьиэ кэргэҥҥэ уонна оҕоҕо көмөнү оҥоруу комплекснай киин» салайааччыта Марианна Васильевна Алексеева этэр:
-Муус устар 2 күнүгэр, Аутизм кыһалҕаларын биллэрэр күҥҥэ сөп түбэһиннэрэн Бүлүү бөлөх улуустара кыттыылаах региональнай семинар тэрийэн ыыттыбыт. Бүгүҥҥү семинар уратытынан төрөппүт оҕотунаан кыттыыта буолар.
Сыллата 30-ча аутизмнаах оҕолор биһиги кииммитигэр реабилитацияны ааһаллар. Мониторинг быһыытынан көрдөхпүтүнэ, сылын аайы 10-нуу оҕоҕо РАС( расстройство аутистического спектра) диагноз турар. Аан дойдуга бу ыарыы элбии турарынан уопсастыба бэлэмнээх буоларын наадатыттан үлэ барыахтаах.
Сарсыарда өттүгэр семинар кыттыылаахтарын теорияларын истээһин буолла. Эбиэт кэнниттэн практическай чааһыгар доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолор анал группалардаах Антоновкатааҕы «Ромашка» уонна «Кэскил» оҕо уһуйааннарыгар сылдьан оҕолор дьарыктаналларын көрдүлэр.
Мантан салгыы оҕоҕо көмөнү оҥорор комплекснай кииҥҥэ дефектолог уонна уйулҕа үлэһитэ оҕолору хайдах дьарыктыылларын көрдүлэр-иһиттилэр.
Ньурба улууһугар доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолорго улахан болҕомто уурулларын туоһулуур ситимнээх үлэни көрдөрөр семинар үрдүк таһымнаахтык ааста. Бу хайысханан үлэ саҕаланарыгар олук уурбут Зинаида Семёновна Максимоваҕа улуус баһылыга Алексей Иннокентьев илии баттааһыннаах Бочуотунай грамота туттарылынна.
Антонина Семенова