🎶Ырыа – дууһа иэйиитэ, ырыа сүрэх ымыыта. Ырыа киһи дууһатын үрдүккэ көтүтэр, долгутар, сороҕор эмтиир. Ол курдук абылаҥнаах ырыа.
🎵💃Бүгүҥҥү дьоруойум Дора Илларионовна Бурнашева ырыа аргыстаах Кэрэ куо, култуура эйгэтигэр үлэлиир. Кини «Саха» НКИХ ыытар X-с үбүлүөйдээх «Эн – сулускун 2024» бырайыакка дьүүллүүр сүбэ талан уонна Дора истиҥ истээччилэрэ, биир дойдулаахтарбыт куоластарын биэрэн, саамай элбэх куоластаах полуфиналга киирдэ.
-Дора Илларионовна, ырыа абылаҥар хаһааҥҥыттан ылларбыккыный уонна эйигин ким уһуйбутай?
-Кыра эрдэхпиттэн ыллыыбын, хомустуубун. Екатерина Николаевна Григорьеваҕа – Кэтэриинэ Күбэй тэрийбит «Дьөҥкүүдэ кыталыктара» оҕо норуодунай фольклонай ансаамбылын выпускнигабын. Аан бастаан 7 саастаахпар «Кыыс Марха» куустанан ырыа күрэҕэр сольнай ырыаны баянынан доҕуһуоллатан ыллаабытым.
Ансаамбылга 11 сыл устата араас тэрээһиннэргэ, араас таһымнаах күрэхтэргэ кыттан, талааным арыллан, ол кэмтэн ырыа мин олоҕум аргыһа буолар. Уһуйааччыбар Екатерина Николаевнаҕа махталым муҥура суох.
-Туох санааттан «Эн – сулускун 2024» бырайыакка кытынныҥ?
-2022 сыллаахха Мииринэйгэ ыытыллар өрөспүүбүлүкэтээҕи Туой Хайа вокальнай күрэххэ кыттыыны ылбытым. Бу күрэххэ өрөспүүбүлүкэ араас муннуктарыттан талааннаах эдэр ырыаһыттар мустубуттара. Ньурба Маалыкайыттан төрүттээх Мэҥэ-Хаҥаластан кыттар Николай Васильев –Айтамылы ырыаһыты кытары билсибитим. Кини быйылгы «Эн-сулускун 2024» бырайыакка кытта сылдьар эбит. Киниттэн ыйыталаһан, сүбэлэтэн бырайыакка резервэҕэ киллэрбиттэрэ. Онон эмискэ ыҥыраннар, бэлэм ырыалаах, көстүүмнээх буоламмын тута сөбүлэспитим.
«Саха» НКИХ тиийэн X-с төгүлүн ыытыллар үбүлүөйнэй күрэххэ кыттар чиэскэ тиксибиппин билбитим. Бастакы ырыабын Александр Егоров –Һааҥка тылларыгар уонна матыыбыгар, «Добун» устуудьуйа салайааччыта Антон Иванов саҥа тыыннаан чочуйан таһаарбыт «Ньурба уота» ырыабын ыллаабытым.Ньурба буоларбын биллиннэр диэн уонна бу кэрэ ырыаны киэҥ эйгэҕэ иһитиннэрэн биир баҕа санаабын толорон астына-дуоһуйа ыллаабытым. Түгэнинэн туһанан Антон Ивановка ырыаны саҥалыы тыыннаабытыгар махталбын тиэрдэбин. Элбэх киһи тус бэйэбэр бу ырыа киһиэхэ түргэнник хатанарын туһунан эппиттэрэ, суруйбуттара. Ырыа чахчы табыллыбыт эбит диэн үөрүүм үгүс.
Көстүүммэр-таҥаспар Ньурба талба талааннааҕа Колымана Федотова стилизованнай халадаайын, норуот маастара Евгений Ионович таптайан оҥорбут уонна улуу бренд ааптара Марина Андреева дизайннаан оҥорбут Ньурба талба талааннаахтарын оҥоһуктарынан симэммитим.Ньурба — мин испэр уонна таспар, Ньурба мин ырыабар-тойукпар!
Быйылгы «Эн – сулускун 2024» бырайыак үбүлүөйнэй сыла буолан, ырыаһыттар иккилии ырыаны ыллыыллар. Бу иннинэ ырыаһыттар биирдии ырыаны толорон кэлбиттэр эбит. Иккис ырыаны дьүүллүр сүбэ сыаналыырын, биэс ырыаһыттары таларын, көрөөччү сыанабылынан алтыс ырыаһыт талылларын туһунан эппиттэрэ.
Күндү истээччилэрим, күн күбэй ийэм, дьиэ кэргэним, аймахтарым, кэллиэгэлэрим, доҕотторум өйөөннөр 1145 куолаһы ыламмын кыайыылаах тахсыбытым. Түгэнинэн туһанан миэхэ куоластаабыт бар дьоммор махталбын тиэрдиэбин.
Култуура уонна искусство кэллиэһигэр үөрэнэр кэммэр вокалга Георгий Георгиевич Сергучев уһуйбута. Күрэххэ иккис ырыабар кини үөрэппит ырыаларыттан Наталья Михалева — Сайа тылларыгар, Күннэй матыыбыгар «Ахтылҕан» ырыаны толорбутум. Аранжировкатаын «Айар» студия (Эллэй Васильев) оҥорбута. Дьүүллүүр сүбэ үрдүк таһымнаах ырыа диэн бэлиэтээн эппиттэрэ киһини үөрдэр, астыннарар. Ньурбатааҕы оҕо Искусство оскуолатын преподавателэ Алина Софронеева үҥкүүтүнэн киэргэтэн нүөмэрбит тупсан көстүбүтэ. Кэрэ уобараспын бу сырыыга Ньурбабыт талааннаах иистэнньэҥэ Арианна Алексеева тикпитэ.
Муус устар 20 күнүгэр полуфиналга кыттабын, бу сырыыга киинэ саундтректэриттэн ыллыахтаахпыт.Маны таһынан, ыам ыйыгар улахан бырайыакка ыҥырылынным. Айар аартык кыралаан арыллан иһэриттэн үөрэбит эрэ.
— Эйиэхэ анаан ырыа суруллубута да?
-«Ньурбам уота» ырыаны миэхэ анаан Дмитрий Потапов: « Эн куоласкар барсар»,- диэн эппитэ. 2015 сыллаахха аан бастаан ыллатан дискэҕэ таһаарбыта. Онон бу ырыа миэхэ анаан суруллубатаҕа эрээри, Ньурба култууратын сайдыытыгар сүҥкэн үлэлээх, элбэх ыччаты ыллаппыт киһибит Дмитрий Корнилович Потапов миэхэ эрэнэн ыллаппытын улахан суолтанан ааҕабан.
-Сүрүн үлэҥ таһынан туох дьарыктааххыный?
-Ньурба улууһун Түмүк нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, оһуокай этээччи , алгысчыт, тойуксут, норуот ырыаһыта, чабырҕахсыт, хоһоонньут, СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Виссарион Акимович Гаврильев –Туойар Таас сиэнэ буоларым быһыытынан уонна бэйэм эмиэ «саҕалаан эрэр этээччи» буоларым быһыытынан, Ньурба улууһун оһуокай түмсүүтүн бэрэссэдээтэлэ буолабын.
«Сайдам тыл» саха тылын, «Арассыыйа ийэлэрэ» Саха сиринээҕи салаатын Ньурбатааҕы отделениетын , «Сайдыс» ийэлэр түмсүүлэригэр баарбын, «Дьүрүйээнэ» дьахтар вокальнай ансамбылыгар тэриллиэҕиттэн ыллаһабын.
Тэрилтэлэр икки ардыларыгар ыытыллыбыт дартс көрүҥэр быйыл чөмпүйүөннээтим, маны таһынан волейболу, дуобаты сэҥээрэбин.
— Оҕолоргут ийэлэрин батан ыллыыллар да?
-Билиҥҥитэ слухтаахтар, куоластаахтар, улааттахтарына биллиэ.
-Дора Илларионовна, быыс булан кэпсэппитиҥ иһин махтал. Саха эстрадатыгар талааннаах ырыаһыт быһыытынан биллэн, үрдүктэн үрдүк ситиһиилэри дабайан иһэргэр баҕарабын.
PS:Түгэнинэн туһанан, муус устар 20 күнүгэр «Саха» НКИК «Эн сулускун -2024» ырыа күрэҕин куоластааһыныгар биир дойдулаахпытыгар куоласпытын биэриэҕиҥ.
Антонина Семенова