Былыр, олох өрдөөҕүтэ, Көтөрдөөх хоту өттүгэр Кэҥкэр сиригэр Иҥсэлээх Сүөдэр диэн киhи олорбута үhү. Бука киниэхэ иҥсэлээҕин иhин итинник ааты биэрдэхтэрэ буолуо. Сүөдэр дьиэтиттэн тэйиччи соҕус баран туулуура. Үчүгэй балыктааҕын иhин баран эрдэҕэ. Барар сиригэр сис тыаҕа улахан элбэх салаалаах тииккэ тойон көтөр сыл ахсын кэлэн төрүүр идэлээх эбит.
Биирдэ Сүөдэр туутун көрө баран иhэн көрдөҕүнэ, тойон көтөр оҕолоро улаатан уйаларыгар баппакка мастарын төрдүгэр түhэн олороллор эбит. Тойон оҕолоро улаатан хаас саҕа буолбуттар. Сүөдэр күhүн улааппыттарын кэннэ сииргэ быhаарыммыт.
Мас төрдүгэр тиийэн быhаҕын ылан, тойон оҕолорун кынаттарын кирсин бысталаан кэбиспит. Туутун көрөрүгэр куруук бара-кэлэ сылдьан көрөр буолбут. Тойон оҕолоро дэлби улааппыттар. Кынаттарын аллараа түhэрэн, соhо сылдьар буолбуттар.
Тииттэрин төрдүттэн ырааппаттар эбит. Оттон ийэлэрэ таhан аhата сылдьыбыт. Оҕолоро көтөллөрүн кэтэhэ сатаабыт да көппөтөхтөр. Наhаа уойан хамсаабат буолбуттар. Улааппыттара диэн сүрдээх.
Күhүн тиийэн кэлбит. Халлаан тымныйан барбыт. Күөллэр муустара тоҥоругар тиийбит. Тойон көтөр кыстыыр сиригэр барар кэмэ буолбут. Ыксаабыт. Оҕолорун хайдах гынарын толкуйдуу сатаабыт да, кыайан тобулбатах.
«Хайдах да гыммыт иhин манна хаалар буоллулар быhыылаах. Мин кинилэри айылааҕын ханна да барбат оҥортуом», – дии санаабыт.
Биир сарсыарда уйатыгар кэлэн оҕолорун харахтарын тэhитэ тоҥсуйан кэбиспит уонна кыстыыр сиригэр көтө турбут.
Иҥсэлээх Сүөдэр тойон оҕолоро харахтара тэстэн хаан-билик буола сыталларын өлөртөөн нэhиилэ сүгэн дьиэтигэр аҕалбыт. Сараччы уойан сыа бөҕө буолбуттарын сиэбит. Тойон көтөр ол уйатыгар кэлин кэлэн төрөөбөтөх. Оттон Сүөдэр сааhыран баран икки атаҕынан босхоҥноон турбат буолбут.
Икки хараҕынан эмиэ көрбөт буолан айыыны оҥостубутун дьэ билэн ытыы сытан өлбүт. Бу сэhэн эбэм Балбаара эмээхсин сэhэнэ. Кини биhигини тыҥырахтаах көтөрү ханныгын да тыыппат буолуҥ диэн үөрэтэрэ.
Иван Долгунов, «Хоноһо кэпсээннэрэ» кинигэтиттэн, 2022 с.