Күндээдэҕэ И.Н.Николаев-Бытык Уйбаан аатын сүгэр «Күндээдэ» ААУо таһаарыылаахтык үлэлии-хамсыы олорор. Улуус тэриллиилээх улахан хаһаайыстыбаларыттан «Күндээдэ» ААУо үлэтэ-хамнаһа ордук таһаарыылаах. Сүөһүтэ-сылгыта да элбэх, саамай элбэх үүтү туттарар. 604 ынах сүөһүнү кыстатан туруораллар, ол иһигэр ынаҕа — 275, субайдары таһынан 80 быйылгы тарбыйах баар. Сыспай сиэллээҕин ахсаана — 327, ол иһигэр 200 биэ.
Быйыл хаһаайыстыба племенной уонна табаарынай производствоны сайыннарыыга үрдүк көрдөрүүтүн иһин Москваҕа буолбут «Көмүс күһүн-2023» XXV Арассыыйатааҕы агропромышленнай быыстапка кыһыл көмүс мэтээлинэн уонна дипломунан наҕараадаламмыта. Дипломҥа РФ тыатын хаһаайыстыбатын миниистирэ Д.Н.Патрушев илии баттаабыт. Бу кэлбит ситиһиигэ кэнники хас да сыл тухары хаһаайыстыбаны сатабыллаахтык салайбыт дириэктэр Александр Алексеев уонна тэрилтэ бары үлэһиттэрин кылааттара улахан.
Александр Прокопьевич бэйэтин баҕатынан үлэтиттэн уурайбытын кэннэ, балаҕан ыйыттан «Күндээдэ» ААУо дириэктэрдэрин Сэбиэтин быһаарыытынан Сергей Александрович Захаров тэрилтэ дириэктэринэн ананан эрчимнээхтик үлэлии-хамсыы сылдьар. Бу иннинэ кини улуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын департаменыгар экэнэмиистээбитэ, онтон эмиэ Күндээдэҕэ олохсуйан үлэлиир «Влада» кэпэрэтииби салайбыта. Инньэ гынан уопуттаах салайааччы быһыытынан биллэр.
Киниттэн хаһаайыстыбатын үлэтин-хамнаһын туоһуластыбыт.
— Арассыыйа наҕараадата хаһаайыстыба иллээх-үлэһит кэлэктиибин Алексеев Александр Прокопьевич сатабыллаахтык салайан-сирдээн, хас да сыллаах көлөһүн тоҕуулаах дьүккүөрдээх үлэ түмүгэр ситиһиллибитэ, — диир Сергей Александрович. — Кыстыкка этэҥҥэ киирэн олоробут, 604 ынах сүөһү, ол иһигэр 275 ыанар ынах уопсай хотоннорго кыстаан тураллар.
Тыа хаһаайыстыбатын эйгэтигэр барыларыгар да буолуо, каадыр боппуруоһа сытыырхайан турар. Чуолаан эдэр дьон үлэлии кэлбэт, алын уонна орто сүһүөх исписэлиистэри буларга даҕаны кэккэ уустуктар бааллар. Биһиги тэрилтэ үлэлии кэлбит дьоҥҥо туох-баар олорор, үлэлиир усулуобуйаларын тэрийэн, хамнастаан, үлэһит киһи күннээҕи үлэтигэр харгыстаммакка туруоруллубут сыалын толороругар сүрүн болҕомтобутун уурабыт. Онон билиҥҥи туругунан үлэһиттэрбит толору бааллар.
Быйыл өҥ сайын буолан, кыстыгы этэҥҥэ туоруур оппут саппааһын хааччыммыппыт. Отчуттарбыт бырыһыаннарын ылбыттарын кэннэ, бэйэбитигэр 1522 туонна от хаалбыта, итиэннэ 1200 туонна сиилэстээхпит. Сүөһүлэрбитин аһылык балансатын нормативыттан эбии аһаталыы турабыт, сайыҥҥы суолунан уотурбаны уонна бурдугу хааччыммыппыт. Быйылгы биир ситиһиибит – Ньурбатааҕы сүөһү аһылыгын хампаанньатын иһинэн кормопроизводство бырагырааматынан оттуур сирбит таһыгар 200 туонналаах сеновал тутуллан киирдэ, онон оппутун манна мунньан баран таһар буолуохпут. Сеновалга хараллыбыт от хаачыстыбатын сүтэрбэт.
«Влада» астыыр-үөллүүр кэпэрэтиипкэ күннэтэ үүппүтүн туттара турабыт, күн бүгүн 500 кг иһинэн-таһынан үүт буолар. Үүккэ былааммыт — 579 туонна, ону толорорбут кыра хаалла, онон толоруохпут диэн эрэллээхпит».
Геннадий Антонов