Спиридон Васильевич Петров-Чыычаах 130 сааһыгар, эһиил Ньурба улууһа 200 сылыгар анаан Ньурбаҕа «Оҕо Дьулаах Бухатыыр» олоҥхоттон музыкальнай драма-олоҥхоҕо Н.И.Харитонов-Чуор «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар күүстээх бэлэмнэнии бара турар.
XIX-XX үйэлэргэ Ньурба араас түөлбэлэрин олоҥхоһуттарын репертуарыгар киэҥник тарҕаммыт “Оҕо Дьулаах бухатыыр” олоҥхо — Бүлүү сүнньугэр «Кыыс кэрэ куоластааҕынан» аатырбыт С. В. Петров-Чыычаах аҕатыттан утумнаан толорбут норуот тылынан уус-уран айымньытын биир бастыҥ, кэрэхсэбиллээх холобура – саха олоҥхотун сэҥээрэр, кэрэхсиир, чинчийэр уонна үйэтитэр дьоҥҥо ананар. Испэктээк жанра — музыкальнай драма-олоҥхо буолар.
Манна ырыа, үҥкүү, проза баар буолуоҕа. Олоҥхо дорҕоонун уопсай структуратыгар РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Саха сирин искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ Николай Павлович Петров, кылаабынай режиссерунан СӨ искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ, СӨ култууратын туйгуна Александр Васильевич Титигиров, либретто ааптарынан РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Федоров Афанасий Семенович, биллиилээх алгысчыт,
кылаабынай консультант-этнограф буолар. Туруорааччы-худуоһунньуктар Камилла Михайлова уонна Марина Андреева, режиссер Розалия Васильевна Тартакынова, маны сэргэ С.А.Зверев аатынан Национальнай Үҥкүү театрын саха оркестрын солиһа, Ньурбаттан төрүттээх, бөлөх салайааччыта Дьулус Никифоров тыыннаах дорҕоонунан доҕуһуоллуохтаах.
Эрэпэтииссийэ кэмигэр Николай Павлович Петров «Оҕо Дьулаах Бухатыыр» олоҥхоттон музыкальнай драма туһунан билиһиннэрдэ.
— Спиридон Васильевич Петров-Чыычаах олоҥхотун Ньурбаҕа туруоран эрэбит. Бу бырайыакка
«Ньурба оройуона» МО, улуустааҕы Култуура департаменын салайааччыта Розалия Михайловна Тихоновалыын олоҥхоҕо самодеятельнай артыыстары, Ньурба улууһун чаҕылхай талааннарын, эдэр ыччаттарын кытыннаран туруорарга сананан үлэлэспиппит сылтан орто.
Бу иннинэ мин Марк Жирков үбүлүөйүгэр Бүлүү куоракка «Сыгый кырынаас» операҕа дирижердаабытым.
Быйыл тохсунньуга Нам улууһугар Былатыан Ойуунускай «Туйаарыма Куотун» туруорбутум. «Норуодунай опера» бырайыага хамсаата диэммин Ньурбаҕа анаан-минээн үлэлии кэллим. Бэйэм ньурбаларга күтүөт буолабын. Олоҥхону, тыыннаах дорҕоону, саха култууратын тыла-өһө умнуллубатын туһугар, Ньурба улууһа талааннаах дьоннорунан, тойуксуттарынан, олоҥхоһуттарынан биллэринэн «Оҕо Дьулаах Бухатыыр» олоҥхону туруора кэллибит. Онно анаан эрдэ улуус 19 нэһилиэктэриттэн кастинг оҥорон самодеятельнай артыыстары мустубут, онон улуус барыта кыттыгастаах курдук.
Олоҥхо-испэктээк сэтинньи 25 күнүгэр Олоҥхо күнүгэр бастакы премьерата Ньурба тыйаатырыгар буолуоҕа. Эһиил кулун тутарга Дьокуускай куоракка улуус улахан үбүлүөйүнэй бырагырааматыгар киллэрэн, Саха тыйаатырыгар көрдөрөргө былаанныыбыт. Салгыы Москуба диэки көрдөрөр санаалаахпыт.
Сүрүн сыалбытынан Ньурба тойугун киэҥ сиргэ таһаарыахпытын баҕарабыт. Өрөспүүбүлүкэҕэ, улуустарга Олоҥхо испэктээктэрэ көрдөрүллэллэр. Ол сыалтан хас биирдии улуус бэйэлэрин олоҥхоһуттарын, ырыаһыттарын, тойуксуттарын көрөөччүгэ таһаарыахтаах. Ньурбалыы буоларын туһугар Спиридон Петров-Чыычаах уонна Ньурба олоҥхоһуттарын үлэбитигэр туһанабыт.
Иккис сүрүн сыалбытынан саха култууратын, дорҕоонун, олоҥхотун умнубат сыалтан эдэр ыччаттарга научнай-сырдатар өттүттэн үөрэтии, чинчийии Ньурба улууһун өрө көтөҕөн духуобунай өттүнэн сайдыыга буолар.
Испэктээк кэнниттэн олохтоох дьон, эдэр ыччат үрдүк ускуустубаҕа тардыһарын туһугар үлэ барыахтаах.
Үһүс сыалбытынан, Чаппандаҕа 2024 сылга «Улуу Омолдоон» туруоҕа. Бу испэктээги таҥан, талан, Ньурбаҕа 2027 сылга ыытыллыахтаах спортивнай оонньууларга «Ньырбакаан» операны туруоруохпутун, манна эдэр ыччаты кытыннарар санаалаахпыт. Бу үс испэктээктэр спортивнай оонньуулар култуурунай бырагыраамаҕа киирэригэр үлэлэһэбит.
Опера музыкатын Уфимскай консерватория композиторскай отделениетын бүтэрбит Заровняева Саргылана суруйар. Ийэтэ Маалыкайтан төрүттээх Ефремова Инга.
Ньурба олохтоохторо, улуус дьаһалтата, култуура департамена, эдэр ыччата биһиги идеябытын өйөөбүттэригэр, өрө көтөхпүттэригэр махтанабын, — диэн түмүктээтэ Николай Петров.
Ньурба көрөөччүлэрэ, ыалдьыттара сэтинньигэ, Олоҥхо күнүгэр буолар саҥа сүүрээн олоҥхоттон музыкальнай драманы долгуйа күүтэбит.
Антонина Семенова.