Ньурба Хорулатыттан төрүттээх Мира Никитична Алексееваҕа бу ааһан иһэр сыл үрдүк ситиһиилэри аҕалла. Быйыл биир бэлиэ түгэнинэн муус устар ыйга Казахстаҥҥа Саха сирин күннэригэр «Культ коня в культуре народов Евразии» диэн бырайыакка «Сүктэр кыыс суорҕана» үлэтэ быыстапкаҕа хапсан кытынна. Мира Никитична ситиһиилэрин туһунан бу курдук кэпсиир:
Марха (Ньурба) улууһа төрүттэммитэ 200 сылыгар анаан ыытыллыбыт үбүлүөйдээх ыһыаҕар «Ат симэҕэ» үлэм кылаан чыпчаал буолан үөрүүнү аҕалбыта, бу үлэм Дьокуускай куоракка Ньурба оройуонун күннэрин кэмигэр Ярославскай аатынан түмэлгэ көрдөрүүгэ кытынна.
Бу сайын Аммаҕа ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕар үлэм «Бастыҥ барҕа иис» диэн анал ааттанан Ньурба хамаандатыгар ситиһиини аҕалан үөрдүбүтэ.
Атырдьах ыйыгар Суздаль куорат төрүттэммитэ 1000 сылыгар кырадаһын (лоскуй) таҥаһынан тигиллибит үлэм талыллан, ыҥырыы тутан «Жизнь под мирным небом» үлэбинэн кыттыбытым. Арассыыйа араас муннуктарыттан 1000 лоскуйунан үлэ кытынна.
Рязань куоракка «Головные уборы» быыстапкаҕа араас норуоттар бэргэһэлэрэ сэҥээриини ылбыта. Ол быыстапкаҕа мин 2 дьабака (утулуктээх) улэбинэн кыттыбытым, түмэлгэ витринаҕа уурдарбытым. Биһиги дьабака бэргэһэбит бастаабытыттан олуһун үөрбүппүт. XVIII үйэтээҕи хаһыыттан көстүбүт дьахтар дьабака сылаас бэргэһэтин өбүгэлэрбит муударайдаан сылаас эрэ буолбакка, дириҥ ис хоһоонноон толкуйдаан тикпиттэрин үтүктэн реконструкциялаан тикпитим туһунан кэпсээбиппин дьон сэҥээрэ истибитэ.
Суздаль куоракка Саха сирин дэлэгээссийэтэ бэстибээли аһааччы буолбуппут, Арассыыйаҕа соҕотох лоскуй түмэлигэр сылдьан, кыбытыы тигии кистэлэҥнэрин, сатабылларын көрдөрдүбүт. Биһиги тигиибит тиэхиньикэтэ атын омуктарга суох эбит.Атын бииртэн биир кэрэ үлэлэри сэргии, сөҕө көрбүтүм.
Ньурбаҕа сахалыы таҥас тигиитин сатабылларыгар баҕалаахтары кылгас кэмҥэ үөрэттим. Арассыыйа улуу куораттарыгар Арассыыйа иистэнньэҥнэрин кытта Зверева Анна Николаевна салайааччылаах бары биир итэҕэллээх (православнай) уруу-аймах буолан дуоһуйа сынньанан, күүлэйдээн кэллибит.
Быйыл өссө биир үтүө сонунунан «СӨ уус-уран оҥоһуктарын маастара» бэлиэни, дастабырыанньаны туттарыылара буолар. Бу сылга хаһааҥҥытааҕар да элбэх маастар кылаас ыыттым. Казахстаҥҥа Астана түмэлигэр түүлээх таҥаһы имитии,тигии, харайыы туһунан сүбэлэри биэрдим.
Манна барытыгар кэргэним, оҕолорум миигин өйүүллэр, кыргыттарым наада буоллаҕына ииспэр көмөлөһөллөр.
Ааһан эрэр сылга биһиги дьиэ кэргэҥҥэ үөрүүлээх сонунунан икки сиэннэрбит үөрэххэ киириилэрэ буолар, оҕолорбут кэккэ сэмэй ситиһиилээхтэр.
Мира Никитичнаттан: «Саҥа дьыл бырааһынньыгын хайдах көрсөҕүт?»-диэн ыйытыыбар: «Биһиги дьиэ кэргэн Саҥа Дьылы дьиэбитигэр ылабыт. Оҕолор сиэннэр кэлэллэр.Оҕолор кыра эрдэхтэриттэн харыйабытын кэмпиэтинэн киэргэтэбит.Ким сөбүлээбит кэмпиэтин ылан сиир. Билигин оҕолорбутун сиэннэр солбуйан харыйа хаһан турарын кэтэһэллэр.Бэйэ-бэйэбитигэр бэлэх бэрсэр үгэстээхпит».
Түгэнинэн туһанан Ньурба олохтоохторугар кэлэр сылга баҕарабын эйэлээх халлаан анныгар олоххут тутула бөҕө тирэхтээх буоллун, сайдыыгыт тэтимэ киэргэйэн истин, чэгиэн-чэбдик буолуҥ, Ньурбабыт үүнэ-сайда, чэчирии турдун!
Антонина Семенова