ОДьКХ түбүктээх үлэтэ

Кыһын баччаҕа олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ саамай түбүктээх кэмнэрэ. Биһиги ардыгар бу улахан тэрилтэ үлэһиттэрин үлэлэрин өйдөөн-дьүүллээн көрбөккө, буолуохтаах буолуохтааҕын курдук ылынабыт уонна хаһан эмэ, чуолаан идэлээх бырааһынньыктарыгар махтал истиҥ тылларын аныыбыт. Килиимэт өттүнэн ураты тыйыс усулуобуйалаах Сахабыт сиригэр ОДьКХ салаатын үлэтэ эрэйдээҕин уонна ыараханын таһынан, ороскуота улаханын сэрэйэбит даҕаны, билэбит даҕаны. Дьиҥэ, ороскуоттары толуйууга көрүллэр үтүмэн үп 8 ый кыһыннаах нэһилиэнньэ олоҕун чэпчэтэргэ туһаайыллар. Дойду олоҕор-дьаһаҕар бу эйгэ тутаах суолталааҕын учуоттаан, дойдубут сайдыытын биир сүрүн хайысхатынан ОДьКХ эйгэтин тупсарыы уонна сайыннарыы буолар.

Ааспыт сылга ыытыллыбыт үлэ уонна быйылгы былаан туһунан «СӨ ОДьКХ» Ньурбатааҕы филиалын дириэктэрэ Алексей Тихонов кэпсиир.

– Алексей Степанович, Эн ааспыт сылга тэрилтэҥ үлэтин хайдах сыаналыыгыный? Былааннаммыты барытын ситиһэн олоххо киллэрдигит дуо?

– Төһө даҕаны экэнэмиичэскэй уонна тэхиниичэскэй өттүнэн ыарахаттар баалларын үрдүнэн, «ОДьКХ» ГУП Ньурбатааҕы филиала дьону-сэргэни сылааһынан уонна уунан хааччыйыыга туруоруллубут соруктары толорууга былааннаахтык үлэлээн кэллэ.

Улуус үрдүнэн 35 хочуолунайдаахпыт уонна ууну ыраастыыр 3 ыстаансыйалаахпыт. Уопсайа 94,93 км усталаах теплотрассаны уонна 53,35 км усталаах уу ситимнэрин көрөн-истэн үлэлэтэн олоробут. Штатынан 525 үлэһиттээхпит. Былаан быһыытынан 139,03 тыһ. Гкал сылаас эниэргийэтин оҥоруохтаахпытын, 135,30 тыһ. Гкал сылаас эниэргийэтэ оҥоһулунна. Ыраас ууну нэһилиэнньэҕэ тиэрдиигэ 189,96 тыһ. кубометр былаан тиэрдиллибитэ, туолуута — 183,66 тыһ. кубометр.

Оттук сезонугар бэлэмнэниигэ 22 мөл. 257 тыһ. солк. суумалаах үлэ толоруллубута. Сайын уу суолунан 50 тыһ. туонна таас чоҕу аҕалтарбыппыт, ол иһигэр Маалыкайга – 2.500 уонна Ньурбаҕа – 47.500 туоннаны.

2024 сыллаах үлэбит түмүгэр тэрилтэҕэ – 1534,17 мөл. солк. киирдэ, ол иһигэр ититии иһин – 1498,18 мөл. солк., тымныы ууну тиэрдии иһин – 35,99 мөл. солк. Орто ыйдааҕы хамнаспыт — 60656 солк.

Хомойуох иһин, кэнники бүддьүөккэ үп-харчы киириитэ бытааран, ааспыт сылга сылааһынан хааччыйыы иһин тэрилтэлэртэн 33 мөл. солк. ылар иэстээх олоробут. Бу үүммүт сылга харчы хамсаан бардаҕына кыһалҕабыт быһаарыллыа диэн эрэнэбит.

— Ааспыт сылга эбийиэктэри уонна олорор дьиэлэри кииннэммит сылааска холбооһуҥҥа ханнык үлэ ыытылынна?

— 2024 сылга технологическай холбооһуҥҥа 23 мөл. 679,4 тыһ. солк. суумалаах үлэни толордубут. Саҥа эбийиэктэри: Хаҥаласка 35 миэстэлээх оҕо уһуйаанын, Антоновкаҕа 175 миэстэлээх норуот айымньытын дьиэтин, Ньурба куоракка Кузаков уул. уонна Комсомольскай уул. элбэх кыбартыыралаах 2 дьиэни, сууккаҕа 1200 кубометр ууну сир анныттан хостоон ыраастыыр ыстаансыйаны холбообуппут. Ньурба к. эмтиир балыыһатын Амакинка хочуолунайыгар холбоон сылааска холбонуутун саҥардан оҥорбуппут.

Итини таһынан Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын дьиэлэрин кииннэммит сылааска холбуурга 3,6 мөл. тахса солк. суумалаах үлэ толорулунна. Аканаҕа — 1 уонна Ньурба куоракка 3 СВО кыттыылааҕын дьиэлэрин сылааска холбоотубут. Чааһынай секторы кииннэммит сылааска холбооһун бырагырааматынан Хаҥалас уонна Чуукаар нэһилиэктэригэр үлэни саҕалаабыппыт, быйыл бүтэриэхпит.

2024 сылга кииннэммит сылааска холбонууга барыта 100 техническэй усулуобуйаны биэрдибит, 69 олорор дьиэ сылааска холбоммуттара. Чуукаарга гараж тутан үлэҕэ киллэрдибит. Маалыкайга 7 миэстэлээх гараж тутуохтаахпыт, матырыйаалын кэлэр ыйга аҕалан күһүҥҥэ үлэҕэ киириэхтээх.

– Алексей Степанович, Ньурба куорат олохтоохторо кэнники кэмҥэ кыраантан кэлэр уу хаачыстыбата лаппа тупсубутун бэлиэтииллэр.

– Оннук, иллэрээ сыл Ньурба куорат Амакинка кыбаарталыгар сууккаҕа 800 кубометр ууну ыраастыыр ыстаансыйа 48,6 мөл. солк. суумаҕа саҥардан оҥоһуллуоҕуттан, уу хаачыстыбата тупсубута. «Олорор дьиэ уонна куорат эйгэтэ» нацпроект «Ыраас уу» федеральнай бырайыагынан Вертолетка микро-оройуонугар сууккаҕа 1200 кубометр ууну сир анныттан хостоон ыраастыыр ыстаансыйа тутулунна, өтөр кэминэн бу силигэ барыта ситэн үлэлээн бардаҕына, Ньурба куорат 6 тыһ. тахса олохтооҕо ыраастаммыт ууну туһанар буолуоҕа. Эрдэ тутуллубут уу ситимнэрин бытааннык да буоллар, былааннаах уларытыы үлэтэ ыытыллар.

– Өссө ханнык көрдөрүүлэр ситиһилиннилэр?

– Тэрилтэҕэ 20-чэ сыл устата эниэргийэ көдьүүстээх буолуутун үрдэтиигэ үлэ утумнаахтык барар. Эргэрбит ититии ситимнэрин уларытабыт. Бу түмүгэр телотрассаҕа сылаас сүтүүтэ аччыыр. Тэрилтэ хочуолунайдарыгар оборудование саҥардыллар, саҥа оһохтор туруоруллаллар.

– Алексей Степанович, бу үүммүт сылга туох былааннааххытый?

– Чуукаарга былырыын тутан саҕалаабыт 5 мегаВатт кыамталаах хочуолунайбытын быйыл бүтэрэн үлэҕэ киллэриэхпит. Манна олохтох оскуола уонна чааһынай ыаллар холбонуохтара. Олунньуга-кулун тутарга Ньурба куорат Вертолетка микро-оройуонугар сууккаҕа 1200 кубометр ууну сир анныттан хостоон ыраастыыр ыстаансыйа үлэҕэ киириэҕэ. Дьиикимдэҕэ саҥа хочуолунайы бырайыактыыр үлэ бара турар. «СӨ ОДьКХ» ГУП Ньурбатааҕы филиала улуус дьонун-сэргэтин олоҕо нус-бааччы буоларын хааччыйар туһугар, араас бырайыактары салгыы олоххо киллэрэргэ дьулуһуохпут.

Биллэн турар, бу ыытыллыбыт уонна былааннаммыт үлэ барыта кэлэктиип сааһыламмыт үлэтин түмүгэ буоллаҕа.

– Оннук бөҕө буоллаҕа дии. ОДьКХ ыарахан үлэтин мэлдьи өйдүүрүн, көмө-өйөбүл буоларын иһин улуус дьаһалтатыгар махтал тылларын тиэрдэбин. Итиэннэ киэн туттар тэрилтэбит бастыҥ салаа учаастактарын, үлэһиттэрин ааспыт сыл түмүгүнэн бэлиэтээбиппит: «Бастыҥ көрдөрүүлээх Ньурба учаастагын хочуолунайа» – «НБПК» хоч. (маастар Михаил Ильич Михайлов), «Бастыҥ көрдөрүүлээх тыа учаастагын хочуолунайа» – Ынахсыт с. «Киин» хоч. (маастар Александр Леонидович Жданов), «Үлэ харыстабылын уонна баһаарынай куттал суох буолуутун ирдэбилигэр бастыҥ учаастак» — «Амакинка» хоч. (маастар Аркадий Михайлович Александров), «Филиал уопсастыбаннай олоҕор көхтөөх үлэтин иһин бастыҥ учаастак» – Маалыкай с. (маастардар Владимир Семенович Андреев, Владимир Иванович Атласов), «Бастыҥ хачыгаар» — Егор Перминович Федоров, «Бастыҥ слесарь-ремонтник» — Александр Еремеевич Никифоров, «Бастыҥ электросварщик» — Радомир Валерьевич Николаев, «Бастыҥ электрослесарь» — Артур Владимирович Николаев, «Автотранспорт бастыҥ үлэһитэ» — Аксентий Аркадьевич Матвеев, «Уунан хааччыйар учаастак бастыҥ үлэһитэ» — Жанна Геннадьевна Бургардт, «Ньурба бастыҥ маастара» — Сергей Валерьевич Иванов, «Тыа учаастагын бастыҥ маастара» — Алексей Алексеевич Семенов. Сыл саҥатыгар биһиги филиалбыт кылаабынай инженерэ Антон Костин салайааччылаах 8 киһилээх биригээдэ Эдьигээҥҥэ улахан саахал тахсыбытыгар тиийэн 1 нэдиэлэ устата үлэлээн, саахалы туоратыһан кэлбиттэрэ, эдьигээннэр улахан махталларын ылбыттара.

Тэрилтэбит хас биирдии үлэһиттэригэр истиҥ махталбын тиэрдэбин. Быйыл ОДьКХ тэриллибитэ үбүлүөйдээх сыла, манна аналлаах кинигэ хомуллан бэчээттэнэн тахсыахтаах.

Филиал үлэһиттэрэ Эдьигээҥҥэ
Новая-1 хочуолунай өрөмүөнэ
Бастыҥ үлэһиттэри наҕараадалааһын

Геннадий АНТОНОВ