Бэҕэһээ Ньурба түмэлигэр уран тарбахтаах Лидия уонна Прасковья Тереховалар оҥоһуктарын быыстапката үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһылынна.
Тэрээһин саха норуотун духуобунай лиидэрэ, Улуу Киһибит Алексей Елисеевич Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 148 сылыгар уонна Кулаковскай биэс сылыгар ананан буолла.
Быыстапкаҕа Прасковья Терехова Өксөкүлээх Өлөксөй «Саха дьахталларын мэтириэттэрэ» поэматынан иэйиилэнэн оҥоһуллубут куукулалара уонна кини күн күбэй ийэтэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин уонна Ньурба улууһун уус-уран оҥоһуктарын маастара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна Лидия Терехова «Сардаҥа» саха дьахтарын ырбаахытын кэмпилиэгэ көрдөрүүгэ турдулар. Маны таһынан, Ньурба түмэлин пуондатыттан ХХ үйэ иккис аҥаарынааҕы көмүс уустарын оҥоһуктара дьон-сэргэ көрдөрүүтүгэр турда.
Тэрээһин «Өксөкүлээх сардаҥата» аахсыйаттан чүмэчи уматааһынтан саҕаланна. Ньурба түмэлин билим-чинчийэр салаа салайааччыта Семенова Прасковья Дмитриевна А.Е. Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй олоҕун, үлэтин туһунан кэпсээтэ. Кырдьык да Өксөкүлээх Өлөксөй бүттүүн саха норуотугар араас хайысхаҕа, бары да эйгэҕэ саҕалааччы, сырдатааччы буолбута. Ол курдук, кини чинчийээччи быһыытынан саха фольклорун, култууратын, этнографиятын, тылын үөрэппитэ, саха уус-уран литэрэтиирэтин төрүттээчи буолар, маны таһынан, экэниэмикэҕэ, социологияҕа, естествознаниеҕа билим атын да көрүҥнэригэр сүҥкэн үлэлэрдээх.
С.В. Васильев аатынан Ньурба элбэх хайысхалаах гимназиятын учууталлара суруйааччы Өксөкүлээх Өлөксөй «Саха дьахталларын мэтириэттэрэ» поэматыттан быһа тардан аахтылар. Түмэл үлэһитэ Иннокентьева А.П. айымньы суруллубут устуоруйатын, сюжетын кэпсээтэ, Прасковья Терехова үлэлэрин туһунан билиһиннэрдэ.
Лидия Михайловна кыыһа Прасковья куукулаларын хаһан, хайдах оҥорон саҕалаабытын сырдатта уонна «Сардаҥа» кэмпилиэккэ тигиллибит ырбаахылар тустарынан кэпсээтэ.
Ол курдук, кини Мандар Уус «Саха ойуута-бичигэ» кинигэтигэр ойуулаабыт саха таҥаһын эгэлгэтин, арааһын үөрэтэн 6 араас быһыылаах, моһуоннаах ырбаахылары тикпит. Көрдөрүүгэ түөрт ырбаахы турда, бэһис ырбаахытын Лидия Михайловна бэйэтэ кэтэн көрдөрдө. «Халадаай ырбаахы», «Оноолоох», «Байбаралаах ырбаахы», «Сарыы халадаай», «Туу ырбаахы», «Даба ырбаахы» араастарын туһунан сэргии иһиттибит.
Саҥа быыстапка аһыллыбытынан уонна Лидия Михайловна СӨ уус-уран оҥоһуктарын маастара аатын ылбытынан кэллиэгэлэрэ, түмэл үлэһиттэрэ, дьүөгэлэрэ, үөрэнээччилэрэ истиҥник эҕэрдэлээтилэр.
Прасковья Дмитриевна Терехова Ньурба түмэлин үлэһитэ. Түмэл иһинэн ыытыллар араас тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кыттар, илиитигэр талааннаах буолан ыалдьыттарбытыгар маастар-кылаас эгэлгэтин оҥорор, түмэл сувенир лааппытыгар кини оҥорбут үлэлэрин элбэхтэ көрбүт, атыыласпыт, дьоҥҥутугар бэлэх ууммут буолуохтааххыт.
Өксөкүлээх Өлөксөй «Саха дьахталларын мэтириэттэрэ» айымньытынан куукулаларын оҥоруута 2021 сыллаахтан саҕаламмыта. Ол туһунан бу курдук кэпсиир: «Кыра эрдэхпиттэн ийэм үлэтин көрөн улааппыт, кэрэҕэ-дьэрэкээҥҥэ, тигиигэ сыстыгас буоламмын биир да күн дьарыга суох олорбоппун. Ийэбэр кыра-кыралаан үлэтигэр көмөлөһөрүм. Ол курдук, бэйэм кыралаан үлэлэрим тахсан испиттэрэ. Оскуолаҕа да сылдьан быыстапкаларга, «Инникигэ хардыы» билим-бырактыычаскай кэмпириэнсэйэлэргэ көхтөөхтүк кыттарым.
Оскуолабын бүтэрэн да бараммын тиһикпин быспакка араас техникаларга бэйэбин холонобун. Олоҕум биир быстыспат ситимэ буолла диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. «Якутия мастеровая» диэн Өрөспүүбүлүкэтээҕи быыстапкаларга көхтөөхтүк кыттабын. Маны таһынан, ыһыахтарга сахалыы таҥас тигэн, оройуон быыстапкаларыгар кыттабын.
Куукулалары оҥорооһунум 2021 сыллаахтан Ньурбаҕа маастар-кылааска сылдьыыбыттан саҕаламмыта. 2 күн иһигэр атаҕа-илиитэ хамныыр кыыс оҥорон таһаарбытым. Арай, көрбүтүм кыыһым Өксөкүлээх Өлөксөй айымньытыттан дьахтар сэттэ мэтириэттэрин биирдэстэригэр майгынныыр буолан таҕыста. Ону көрөн 7 дьахтар мэтириэтин барытын оҥорорго сорук туруоруммутум.
4 сыл тухары үлэм икки ардынан кыралаан куукулаларым сирэйдэрин, дьүһүннэрин чинчийэн оҥоро сылдьыбытым. Онтон кэнники бу сылга барыта оҥоһуллан таҕыста. Икки ый кэриҥэ куукулаларбын бүтүннүү оҥорон, таҥаһын тигэн үлэм киэҥ эйгэҕэ таҕыста».
Лидия Михайловнаҕа уонна Прасковья Дмитриевнаҕа айымньылаах үлэлэригэр саҥа саҕахтары, иэйиилэри, кыайыылары-хотуулары баҕарабыт!
Күндү көрөөччүлэрбитин, ыалдьыттарбытын, Ньурбабыт бары олохтоохторун саҥа быыстапкабытын көтүппэккитигэр ыҥырабыт!
Ньурба түмэлин пресс-сулууспата