Ньурбатааҕы 1 №дээх баһаарынай чааска Иван Васильев 8-с сылын үлэлиир. Бу кэм устата кини бэйэтин эппиэтинэстээх, хорсун үлэһит быһыытынан көрдөрдө.
— Тоҕо чуолаан баһаарынай идэтин талбыккыный?
— Чиэһинэйдик эттэхпинэ баһаарынай буолабын диэн былаан суох этэ. Барыта араас суол бүгүҥҥү күммэр сирдээн аҕалбыт эбит. Оскуолабын бүтэрэн баран сулууспалыы барбытым, сыл буолан баран кэлэн инники олохпун толкуйданар кэмим кэлбитэ.
Ньурбатааҕы техникумҥа баһаарынай идэтигэр үөрэтэллэр диэни истэн онно туттарсан киирбитим. Иккис кууруһу бүтэрэрим саҕана дойдубар Чуукаарга үлэ миэстэтэ таҕыста диэбиттэригэр үөрэхпин кэтэхтэн көһөртөрөн тута үлэҕэ киирбитим. Онно сыл курдук үлэлээн баран Ньурбаҕа көһөрүллэн киирбитим уонна күн бүгүнүгэр диэри 2018 сылтан талан ылбыт идэбинэн үлэлии-хамсыы сылдьабын.
— Баһаары умуруоруу хайдах быһыылаахтык барарый? Дьон саныырынан ыҥырыыга кэлээт тула өттүттэн уунан ыстарбытынан бараллар. Ис дьиҥэ атын буолуо.
— Баһаары умуруорар үлэ бастаан ыҥырыы киирээтин кытары саҕаланар. Бастатан туран, диспетчер иһитиннэриини ылаат тута быһаарыныы ылынан баһаары умуруорар күүһү миэстэтигэр ыытар. Баһаары умуруорар бөлөх салайааччыта быраабыланан ууну ханна биэрэрин быһаара охсор.
Саамай сүрүн сорукпут – дьон олоҕун быыһааһын, дьоҥҥо куттал суоһаабатын хааччыйыыны тэрийии. Бу барыта кыл түгэнигэр буолуохтаах, барыта аҕыйах сөкүүндэттэн тутулуктааҕын хайа да түгэҥҥэ умнуо суохтаахпыт. Манна диспетчер иһитиннэриини сөпкө ылан дьаһанарыттан, байыастар профессиональнай үөрүйэхтэриттэн, бөлөх салайааччыта сөптөөх быһаарыныы ылынарыттан элбэх тутулуктаах.
— Үлэҕит интэриэһинэй буолуо?
— Баһаар араас буолар, хаһан даҕаны тэҥ усулуобуйа буолбат. Баһаары умуруоран баран үлэ хайдах барбытын ырытар, алҕас туттунуу тахсыбыт буоллаҕына аныгыскыга (тьфу-тьфу-тьфу) оннук түгэн тахсыбатын курдук үлэ хайысхатын тобулуу элбэх толкуйу эрэйэр. Ханнык баҕарар ыксаллаах түгэҥҥэ син-биир атыннык сыһыаннаһыахха наада. Үлэлиир сменаҥ иһигэр үөрэммит албастарыҥ үлэ кэмигэр туһалаатахтарына – бу туохха да тэҥнэммэт үөрүү буолар.
— Баһаарынай буоларга ханнык хаачыстыбалар ордук ирдэнэллэрий?
— Ыксаллаах быһыыга-майгыга түргэнник толкуйдаан быһаарыныы ылынар дьоҕур. Маны таһынан эт-хаан өттүнэн эмиэ сайдыылаах, бэйэҕин кыанар буолуохха наада. Уйулҕа өттүнэн, биллэн турар, эмиэ бэлэмнээх буолуу ирдэнэр. Үлэҕэ араас түгэн тахсыан сөп, киһи син-биир баһаарга бардаҕына олоҕо дьылҕа-хаан илиитигэр киирэр, арааһы көрүөн, көрсүөн сөп. Онно барытыгар бэлэм буолар наада. Кэлэр сменаҥ тугу түстүүрүн билбэккин.
— Бастакы вызовкын өйдүүгүн дуо?
— Өссө үөрэнэ сырыттахпына производственнай практикам кэмигэр 2 мэндиэмэннээх дьиэни умуруорбуппут. Хас даҕаны чаас үлэлээн, дэлби сылайан, саҥа бүтэн баран эрдэхпитинэ иккис ыҥырык киирбитэ. Тута онно тиийбиппит. Барыта саҥаттан саҕаламмыта. Хас даҕаны чаас тохтоло суох үлэлээн өй-санаа, эт-хаан өттүнэн күүскэ сылайбыппын өйдүүбүн.
— Баһаарынай үлэтигэр биир саамай ыарахана туох дии саныыгын?
— Оо, баһаар кэнниттэн дьон доруобуйатыгар эчэйии ыллаҕына эбэтэр суорума суолланнаҕына ону аһарынар олус ыарахан. Барыта бүппүтүн кэннэ сөпкө дьаһанным дуо, барытын сөпкө оҥордум дуо диэн санаа үүйэ-хаайа тутара ыарахан. Син-биир бары инчэҕэй эттээх, дьонноох-сэргэлээх, аһынар дууһалаах дьоннор буоллахпыт дии.
— Идэбин сөпкө таллым дии саныыгын дуо бу эйгэҕэ 7 сыл үлэлээн баран?
— Үлэбин, кэлэктииппин сөбүлүүбүн. Биир даҕаны күн атын сиргэ үлэлии сылдьабын диэн толкуй киирбэтэҕэ. Олус эппиэтинэстээх идэни талан үлэлии-хамсыы сылдьар биир идэлээх уолаттарбын Аҕа дойдуну көмүскээччи күнүнэн эҕэрдэлиибин! Биһиэхэ этэллэрин курдук, соҥҥут эҥэрэ инчэйбэтин!
Лена ПЕТРОВА